Asset Publisher Asset Publisher

Użytkowanie

Użytkowanie lasu to korzystanie z jego zasobów – pozyskanie drewna, zbiór płodów runa leśnego, zbiór roślin lub ich części na potrzeby przemysłu farmaceutycznego, pozyskanie choinek, eksploatacja kopalin i wiele innych. Leśnicy umożliwiają społeczeństwu korzystanie z darów lasu, ale w sposób zapewniający mu trwałość.

Użytkowanie lasu to korzystanie z jego zasobów – mające największe znaczenie pozyskanie drewna, ale także zbiór płodów runa leśnego, zbiór roślin lub ich części na potrzeby przemysłu farmaceutycznego, pozyskanie choinek i wiele innych. Leśnicy umożliwiają społeczeństwu korzystanie z darów lasu, jednak w sposób zapewniający mu trwałość.

Rozmiar pozyskania drewna określony jest w planie urządzenia lasu (PUL), który sporządzany jest dla każdego nadleśnictwa na 10 lat. Zapewnia on pozyskiwanie drewna w granicach nie tylko  nieprzekraczających możliwości produkcyjnych lasu, lecz także systematycznie zwiększających zapas drewna pozostającego w lasach, tzw. „zapas na pniu”. Krótko mówiąc, leśnicy prowadzą w lasach gospodarkę w sposób zapewniający ich trwałość i możliwość biologicznego odtwarzania.

O wielkości pozyskania drewna decyduje tzw. etat cięć określony w każdym planie urządzenia lasu.

Jest to ilość drewna możliwa do wycięcia w określonych drzewostanach na określonej powierzchni w okresie 10 lat, które obejmuje plan. Dzięki temu, że etat jest niższy niż przyrost drewna w tym samym okresie, następuje stały wzrost zapasu „drewna na pniu" (w Polsce pozyskuje się tylko część przyrostu drewna). Ocenia się, że zasobność polskich lasów wynosi obecnie (stan na 31.12.2019) ponad 2,066 mld m3 drewna, przy czym w skali kraju każdego roku zasobność polskich lasów wzrasta (w roku 2019 wzrost ten wyniósł 16,8 mln m3).

Pozyskane drewno pochodzi z:

·              cięć rębnych – w wyniku usuwania drzew z drzewostanów „dojrzałych" do wyrębu; ich podstawowym celem jest przebudowa i odtworzenie takich drzewostanów przez naturalnym procesem ich rozpadu związanym z postępującym upływem czasu;

·              cięć pielęgnacyjnych (czyszczeń i trzebieży) – w wyniku usuwania części drzew uznanych za niepożądane i szkodliwe dla pozostałych drzew oraz wartościowych elementów w młodszych drzewostanach;

·              cięć niezaplanowanych („przygodnych/sanitarnych”) – są one konsekwencją wystąpienia zdarzeń losowych w lasach powodujących powstawanie posuszu, wywrotów czy też złomów.

Pozyskanie drewna jest ważnym elementem prowadzonej w Nadleśnictwie Oborniki Śląskie gospodarki leśnej, jednak jego rozmiar i struktura określane są przez potrzeby hodowlane,
a także możliwości produkcyjne drzewostanów oraz konieczność utrzymania dobrego stanu sanitarnego lasu. W lasach Nadleśnictwa Oborniki Śl. w obecnym okresie obowiązywania PUL pozyskuje się przeciętnie w ciągu roku ok. 95 tys. m3 drewna, z czego 57 tys. m3 w użytkowaniu rębnym i 38 tys. m3 w użytkowaniu przedrębnym. Użytkowanie rębne prowadzone jest głównie rębniami złożonymi . W trakcie prac pozyskaniowych szczególną uwagę zwraca się na ochronę wartościowych podszytów i podrostów. Użytkowanie przedrębne (na które składają się przede wszystkim cięcia trzebieżowe i czyszczenia późne), prowadzone w ramach zabiegów ochronnych i hodowlanych, stanowi coraz większy udział w pozyskaniu drewna ogółem. Cięciami przedrębnymi objęta jest corocznie powierzchnia ok. 800 ha, z czego 615 ha zajmują trzebieże starszych klas wieku, a 170 ha trzebieże młodszych klas wieku oraz około 15 ha czyszczenia późne.

W ramach cięć sanitarnych pozyskuje się corocznie coraz więcej drewna. W roku 2020 było to ponad 27 tys. m3, co stanowiło niemal 30 % pozyskanego ogółem drewna. W roku 2021 na terenie nadleśnictwa pozyskano przeszło 17 tys. m³ drewna pochodzącego z posuszu, wywrotów i złomów. Masowe zamieranie drzew jest efektem zmian klimatycznych, obniżenia wód gruntowych oraz starzejących się drzewostanów. Czynniki te osłabiają drzewostany, przez co stają się one bardziej podatne na działanie organizmów szkodliwych i wiatrów.  Z tego powodu niezbędna jest przebudowa drzewostanów, poprawa zdrowotności i obniżenie ich przeciętnego wieku. Dokonuje się tego poprzez sukcesywne inicjowanie odnowień naturalnych i sztucznych w ramach odpowiednich zabiegów związanych z pozyskaniem drewna.

W pozyskaniu drewna największy udział gatunkowy ma sosna, dąb, świerk, brzoza , ponadto pozyskiwany jest jesion, olsza, topola, klon , modrzew oraz w niewielkich ilościach inne gatunki. Znaczna różnorodność warunków siedliskowych oraz bogactwo środowiskowe spowodowały, że struktura gatunkowa i sortymentowa pozyskania jest niezwykle bogata.

Warto zwrócić uwagę, że na skutek dobrze prowadzonej gospodarki leśnej lasy Nadleśnictwa zwiększają swoją różnorodność oraz stale podnoszą zasoby drewna. Obserwowany jest także wzrost średniego wieku drzewostanów. Wartości te na przestrzeni czasu kształtują się następująco :

Rok 1984

  • przeciętna zasobność ( m3/ha ) 198
  • przeciętny wiek (lat) 52
  • przeciętny przyrost (m3/ha) 3, 86 

Rok 1995

  • przeciętna zasobność ( m3/ha ) 234
  • przeciętny wiek (lat) 59
  • przeciętny przyrost (m3/ha) 6,91

Rok 2005

  • przeciętna zasobność ( m3/ha ) 270
  • przeciętny wiek (lat) 61
  • przeciętny przyrost (m3/ha) 6,53

Rok 2015

  • przeciętna zasobność ( m3/ha ) 302
  • przeciętny wiek (lat) 68
  • przeciętny przyrost (m3/ha) 7,23

 

Zapas drewna na pniu w roku 1995 wynosił 3 139 485 m3, w roku 2005 3 885 941 m3, w roku 2015 4 355 793 m3, a planowany na koniec roku 2024 4 221 888 m3, co oznacza, że przez 30 lat zapas drewna w obornickich lasach wzrośnie o 32 %.

Prace pozyskaniowe w Nadleśnictwie Oborniki Śl. prowadzone są przez wyłaniane w toku corocznych przetargów nieograniczonych podmioty zewnętrzne, które zatrudniają wielu pracowników zamieszkujących obszar nadleśnictwa.